Φοβάμαι. Όταν ζω σε μία χώρα που επιτρέπεται στους φασίστες (ντόπιους και εισαγωγής) να κάνουν τις πορείες τους, να μπουκάρουν στο μετρό και να λούζουν επιβάτες με λάδια και βενζίνες και να φωνάζουν «θα σας κάψουμε», πώς γίνεται να μη φοβάμαι; Τελικά δεν έκαψαν κανέναν. Γιατί φοβάμαι; Και η Χρυσή Αυγή έίναι στη φυλακή. Τι φοβάμαι;  Να τα πάρουμε από την αρχή. Πώς γίνεται να επιτρέπεται στους φασίστες να κάνουν πορείες; Όχι απλά δεν τους εμποδίζει η αστυνομία, όχι απλά δεν τους επιτίθεται η αστυνομία, αλλά τους προστατεύει η αστυνομία. Σαν αριστερός, που έχουν δει τα ματάκια μου τη βία της αστυνομίας και έχω ζήσει από πρώτο χέρι πώς συνηθίζει η ΕΛΑΣ να αντιμετωπίζει τις διαδηλώσεις, δεν μπορώ παρά να νιώθω ολίγον τι ριγμένος. Δηλαδή για εμάς έχει ξύλο και για τους φασίστες έχει να τους κρατάνε το χέρι για να νιώθουν ασφάλεια. Οριακά να συμμετέχουν στη φασιστική πορεία. Οριακά είπα!  Λίγο πιο σοβαρό. Κάνουν επεισόδια οι φασίστες στο μετρό Μοναστηρακίου. Και τους επιτρέπεται! Τρομοκρατούν κόσμο και τους επιτρέπεται, απειλούν ανθρώπους ότι θα τους σκοτώσουν και τους επιτρέπεται, έναν όροφο πιο πάνω είναι η αστυνομία και δεν επεμβαίνει, με ποια δικαιολογία; Ακόμα δεν ξέρουμε. Οριακά κρατούσαν τσίλιες. Οριακά είπα!  Σαφώς ουν φοβάμαι. Λίγες εβδομάδες πριν, φασίστες (πάλι εισαγωγής), δολοφόνησαν οπαδό στη Νέα Φιλαδέλφεια. Λίγα χρόνια πριν έκαναν περιπολίες οιονεί τάγματα εφόδου στον Έβρο, φασίστες εγκληματούν και τρομοκρατούν συστηματικά και η μόνη απάντηση-«εγγύηση» της ασφάλειάς μας είναι είναι ότι οι Χρυσαυγίτες μπήκαν φυλακή για όσα έκαναν πριν 10 χρόνια, το πρόβλημα έχει λυθεί! Δεν υπάρχουν γαρ φασίστες, είναι ηθοποιοί (ή κάτι τέτοιο).   Μα δεν περιμένω από το κράτος να προστατέψει τον λαό από τους φασίστες, δεν περιμένω από την αστυνομία ή τα δικαστήρια. Δεν το κάνουν και υπάρχουν λόγοι πασίγνωστοι που δεν το κάνουν. Αλλά κάποιος πρέπει να προστατέψει τον λαό. Η ιστορία έχει δείξει ότι μόνο ο λαός μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του. Μόνο ο λαός μπορεί να βάλει «μπλόκο» στους φασίστες, να τους στείλει πίσω στις τρύπες τους, ακόμα και να εξολοθρεύσει τον φασισμό, να τον ξεριζώσει. Πού είναι, λοιπόν, ο λαός; Γιατί μπορούν οι φασίστες να ασκούν αμέριμνοι την βία τους, να εκφράζουν δημόσια και ελεύθερα τη σκατοψυχιά τους;  Όπως είπα, δεν περιμένω από το κράτος. Λέξεις όπως «επιτρέπεται», «ελεύθερα» κ.ο.κ. δεν ζητάω από το κράτος να τις περιορίσει, καθώς το κράτος θα περιορίσει τα κινήματα που το απειλούν, και τελικά θα ενισχύσει τους φασίστες. Ζητάω από τον λαό να τις περιορίσει, για να ενισχύσει εαυτόν και, μετά τους φασίστες, να βάλει στο στόχαστρο τον επόμενο εχθρό. Γιατί εχθρός είναι ο φασισμός. Πού είναι, λοιπόν, ο λαός; Για αυτό φοβάμαι. Γιατί δε βλέπω τον λαό. Γιατί τις προάλλες δεν κάψανε κανέναν, αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε νεκρά, καμένα πτώματα για να αντιδράσουμε στον φασισμό. Άλλωστε, όσα δεν αντιδρούν τώρα, μάλλον δε θα αντιδράσουν ούτε όταν δούμε νεκρά, καμένα πτώματα. Μέχρι να αντιδράσουν, θα αποτελούν ήδη τα ίδια νεκρά, καμένα πτώματα. Όπως λέει το απόφθεγμα: «Πρώτα ήρθαν για τους Εβραίους, αλλά δεν ήμουν Εβραίος […]».  Και δε φοβάμαι για μένα. Αν κρατήσω το στόμα μου κλειστό, οι φασίστες δύσκολα θα με πειράξουν. Δεν είμαι ΛΟΑΤΚΙ, δεν είμαι μειονοτικός ή μετανάστης, είμαι τα μάλα προνομιούχος- σαν ΔΑΠαίος ντύνομαι, είμαι ασφαλής! Φοβάμαι για τα άτομα στη ζωή μου, τα οποία δεν έχουν αυτήν την τύχη. Τα άτομα που θα μπορούσαν να είναι σε εκείνο το βαγόνι του μετρό, τα άτομα τα οποία θα είναι εύκολοι στόχοι, τα άτομα που «απειλούν» πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια, όχι επειδή κάτι λένε, ή κάτι κάνουν, αλλά επειδή υπάρχουν. Άτομα που θα προτιμούσα να μην καταλήξουν νεκρά, καμένα πτώματα.  Συχνά με «κατηγορούν» ότι κατηγορώ τους αναγνώστες, ή τους ακροατές, για τα στραβά αυτού του κόσμου. Και τι με αυτό; Κάποιος πρέπει να το κάνει. Αν στη χώρα βασιλεύει η απάθεια, και αν αυτή η απάθεια διευκολύνει την επιδρομή του φασισμού, και αν αυτή η επιδρομή συνεπάγεται νεκρά, καμένα πτώματα, κάποιος πρέπει να κατηγορήσει τους απαθείς και την απάθεια. Και, αν οι αναγνώστες ή οι ακροατές δεν είναι είναι απαθείς, τότε με τη σειρά τους αυτοί πρέπει να κατηγορήσουν τους απαθείς και την απάθεια. Μία αλυσιδωτή αντίδραση, έως ότου η απάθεια εξαλειφθεί. Έως ότου «σπάσει» όλων η σιωπή. Η σιωπή γαρ συνενοχή εστι. Ως αλλιώς ειπείν, αν κάποιο είναι απαθές, καλά κάνει και νομίζει ότι κατηγορείται, καλά κάνω και το κατηγορώ. Εάν, όμως, δεν είναι απαθές, τότε δεν κατηγορείται. Συνεπώς, αν κάποιο νιώθει ότι κατηγορείται, θα πρέπει να αναρωτηθεί γιατί το νιώθει.  Εγώ δεν κατηγορώ κανένα. Και που φτάσαμε εδώ, πια όσα λάθη έγιναν είναι στο παρελθόν και οι κατηγορίες δεν έχουν αξία. Εγώ κατηγορώ τα λάθη του μέλλοντος. Γιατί ξέρουμε τι και πώς πρέπει να κάνουμε, και γιατί, για να αποτελέσει ο φασισμός παρελθόν. Και, αν δεν το κάνουμε, σαφώς και πρέπει να μας κατηγορήσουν.  Πάμε, λοιπόν, στον τίτλο του άρθρου. Φταίνε οι φασίστες; Σαφώς και φταίνε, πιο ηλίθια ερώτηση δεν έχω ξανακάνει. Φταίει, όμως και ο απαθής λαός, που τους έχει επιτρέψει να κάνουν ό,τι κάνουν. Αλλά αυτό πια είναι στο παρελθόν. Το ζήτημα είναι το μέλλον. Στο μέλλον ακόμα θα φταίνε οι φασίστες. Το διακύβευμα είναι αν θα φταίει ο λαός ή όχι, αν ο λαός θα είναι απαθής ή όχι. Αν δε θες να φταις, αν δε θες να σε κατηγορούν, μην είσαι απαθής. Αν δε θες νεκρά, καμένα πτώματα, μην είσαι απαθής. Αν δε θες μια μέρα να είσαι εσύ το νεκρό, καμμένο πτώμα, μην είσαι απαθής. Αν δεν είσαι απαθής, θα έρθει η μέρα που δε θα φοβάμαι, θα έρθει η μέρα που δε θα φοβάσαι. Το καλύτερο αύριο είναι δικό μας, να το επιβάλλουμε. Ανδρέας-Γεώργιος ΣκίννερΤελειόφοιτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, εργαζόμενος στην εστίαση και Παραγωγός της εκπομπής «Εξελίξεις» στο Ράδιο Πάντειον

«Λευτεριά στην Παλαιστίνη». Πριν 20 χρόνια περίπου η πλειοψηφία του ελληνικού λαού συμφωνούσε με αυτό το σύνθημα, μοιραζόταν αυτό το αίσθημα. Πλέον, μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας φρίττει στο άκουσμά του, ωσάν να είναι τρομοκρατικός αλαλαγμός. Άραγε άλλαξε η Παλαιστίνη ή αλλάξαμε εμείς;  Όταν ξεκίνησα να διαμορφώνω αυτό το άρθρο, είχε μόλις ξεκινήσει η επιχείρηση της Χαμάς επί ισραηλίτικου εδάφους και μέριμνά μου ήταν η κριτική αντιμετώπιση των γεγονότων και των στάσεων, χωρίς να χαθεί το ουσιαστικότερο διακύβευμα απ’ όλα, που είναι η ελευθερία των Παλαιστινίων και η λήξη του πολέμου. Πραγματικά προς στιγμήν έμοιαζε να διαμορφώνεται και να κυριαρχεί ένα αφήγημα που θα εξομοίωνε τους Παλαιστίνιους με τον πάλαι ποτέ ISIS, αλλά ευτυχώς το Ισραήλ έβαλε γρήγορα τα πράγματα στη θέση τους. Είχα την τύχη το τελευταίο διάστημα να δω στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης βομβαρδισμένους αμάχους, κατεστραμμένες ζωές, εγκλήματα πολέμου και αποκεφαλισμένα παιδιά, όλα κερασμένα από τις Ισραηλίτικες ένοπλες δυνάμεις. Δε θα αφήσω, όμως, την πραγματικότητα να με αποτρέψει από αυτό το άρθρο, γιατί δυστυχώς η πραγματικότητα έχει αποδείξει πως της λείπει το ταλέντο της πειθούς, η οποία καταλήγει να είναι ευθύνη των ανθρώπων που τη στηρίζουν.  Ας γυρίσουμε, λοιπόν, μερικές εβδομάδες πίσω. Η Χαμάς έχει μόλις εξαπολύσει μία επιχείρηση σε εδάφη του Ισραήλ και οι μαχητές της διαπράττουν μια σειρά από φρικαλέα εγκλήματα. Είναι πολύ δύσκολο, όταν έχεις τέτοιες τραγωδίες, να προσπαθήσεις να επιστήσεις την προσοχή του κόσμου αλλού, και είναι ακόμα πιο δύσκολο να αναγνωρίσεις πότε και πόσο είναι αυτό αναγκαίο. Δεν μπορείς να μειώσεις τον πόνο των Ισραηλιτών που υπέφεραν από την επίθεση της Χαμάς. Δεν μπορείς να μειώσεις τη φρίκη και την αγανάκτιση για όσα συνέβησαν. Δεν μπορείς να αρχίσεις τα «ναι αλλά», όσο αληθινά κι αν είναι αυτά, δεδομένων όσα υποφέρουν οι Παλαιστίνιοι τις τελευταίες δεκαετίες. Πρέπει, όμως, να μπουν όλα στο ζύγι.  Ο λαός της Παλαιστίνης, χωρισμένος γεωγραφικά και πολιτικά στα δύο, υποφέρει από ένα καθεστώς παράνομης (σάμπως υπάρχει νόμιμη;) κατοχής υπό το Κράτος του Ισραήλ, εδώ και δεκαετίες. Και όταν λέμε κατοχή, εννοούμε όλα όσα αυτή η λέξη συνεπάγεται. Οι φρικαλεότητες της Χαμάς αποτελούν καθημερινότητα για τους Παλαιστινίους, μόνο που συνήθως αυτές διαπράττονται από το Ισραήλ. Και δε μιλάμε μόνο για δολοφονίες και βιασμούς. Μιλάμε για τον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας από τον έξω κόσμο και τη μετατροπή της σε μία τεράστια φυλακή, όπου συχνά η Τελ Αβίβ τους κόβει το ρεύμα, το νερό, την πρόσβαση σε είδη διατροφής και υγείας. Μιλάμε για την έξωση αναρίθμητων Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης από τις λίγες γειτονιές, όπου το Διεθνές Δίκαιο είχε τη μεγαλοκαρδία να κατοχυρώσει στους ιθαγενείς της γης αυτής, ώστε να σχηματιστεί Λέμπενσραουμ (ζωτικός χώρος) για τους Ισραηλίτες. Μιλάμε για δεκαετίες εποικισμών, απαρτχάιντ και εθνοκάθαρσης, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, ως εθνική αποστολή. Αλλά για αυτά έχουν γράψει πολλοί και έχουν γράψει πολλά. Ο κορεσμός είναι περιττός και θεωρώ πως ο χρόνος όλων θα είχε πιο πολλή αξία αν κοιτάζαμε κάποιες άλλες πτυχές του ζητήματος.  Γιατί ρώτησα αν άλλαξε η Παλαιστίνη ή αν αλλάξαμε εμείς; Έστω ότι άλλαξε η Παλαιστίνη. Έστω ότι μέχρι και τη στιγμή που η Χαμάς πέρασε τα σύνορα, ήταν όλοι οι Έλληνες με την Παλαιστίνη, αλλά από τότε που έγινε η επίθεση, πολλοί άλλαξαν πλευρό. Γιατί; Επειδή είναι ειρηνιστές και η Χαμάς ξεκίνησε πόλεμο; Σε αυτήν την περίπτωση, όσοι άλλαξαν πλευρό κάπου έχουν ξεχαστεί, γιατί πόλεμος στην Παλαιστίνη γίνεται εδώ και δεκαετίες, από το Ισραήλ εις βάρος των ντόπιων. Άραγε, είναι καν πόλεμος; Στο Ισραήλ δεν κατοικούν οι Εβραίοι της Αγίας Γραφής, κατοικούν κυρίως άποικοι Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής καταγωγής. Κατηγορήσαμε ποτέ τον λαό της Αλγερίας που έδιωξε τους Γάλλους; Μήπως τον λαό του Βιετνάμ που έδιωξε τους Αμερικάνους; Μήπως τον λαό της Ουκρανίας που βιώνει Ρωσική εισβολή; Νομίζω είναι σαφές αυτό που θέλω να πω: ο ελληνικός λαός έχει στηρίξει επαναστατικά και αντιαποικιακά κινήματα, σχεδόν πάντα χωρίς δεύτερη σκέψη. Τι το διαφορετικό έχει ξαφνικά η Παλαιστίνη;  Ίσως, τότε, πολλοί άλλαξαν πλευρό, λόγω της «αγριότητας» και της βαναυσότητας των πεπραγμένων της Χαμάς. Εγώ συμφωνώ· να τα καταδικάσουμε. Να καταδικάσουμε, όμως, και του Ισραήλ τα πεπραγμένα, και αναχρονιστικά αυτά των Ναζί, των Άγγλων στην Ινδία, των Ισπανών στη Νότια Αμερική, των Τούρκων, αλλά ταυτόχρονα και όλων όσων επαναστάτησαν. Αν όλοι όσοι άλλαξαν πλευρό ζούσαν πριν 200 χρόνια, πώς θα ένιωθαν όταν στην Ελληνική Επανάσταση η άλωση της Τριπολιτσάς οδήγησε στο μακελειό 30 χιλιάδων μουσουλμάνων της Πελοποννήσου; Θα άλλαζαν πλευρό λόγω της αγριότητας και της βαναυσότητας; Θα καταδίκαζαν; Η καταδίκη και η ηθική κατακραυγή δεν μπορεί να είναι α λα καρτ. Δεν προσπαθώ να πω τύπου «για τη Μαρφίν δε λέτε», αλλά η βαναυσότητα εις βάρος αθώων αμάχων είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολέμου. Πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή, Έλληνες στρατιώτες βίαζαν και σκότωναν χωριάτισσες στα βαθιά της Ανατολίας. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» στον πόλεμο.  Το έγκλημα είναι έμφυτο χαρακτηριστικό του πολέμου- ο ίδιος ο πόλεμος γαρ έγκλημα. Οπότε η Χαμάς πάντοτε εγκληματούσε, σαν είχε την ευκαιρία, όπως και το Ισραήλ. Και το νόημα δεν είναι να βγάλουμε να μετρήσουμε ποια πλευρά είχε τις πιο πολλές ευκαιρίες, ποια είναι χειρότερη. Και θα συνεχίσουν αμφότερες να εγκληματούν σαν έχουν την ευκαιρία. Για να σταματήσουν τα εγκλήματα, πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος. Και ο πόλεμος θα σταματήσει είτε με την απελευθέρωση της Παλαιστίνης, είτε με γενοκτονία και την εξολόθρευση μέχρι και του τελευταίου μωρού της χώρας. Δεν υπάρχει μέση λύση.  «Μα η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση». Και ο Κυριάκος δεξιός, αλλά δεν καταδικάζουμε όλους τους Έλληνες στον Τάρταρο επειδή έχουν κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας. Και οι Έλληνες την επέλεξαν κιόλας, ενώ η Γάζα (όπου έχει την εξουσία η Χαμάς) έχει να κάνει εκλογές από το 2006. Σαφώς οι Παλαιστίνιοι δεν είναι η Χαμάς και η Χαμάς δεν είναι οι Παλαιστίνιοι. Αλλά εδώ έχουμε και δύο όμορφα «κολπάκια»: το Κράτος του Ισραήλ είναι, έμμεσα και άμεσα, ο μεγαλύτερος χορηγός της Χαμάς. Χωρίς την κατοχή, χωρίς το απαρτχάιντ, ποιον λόγο θα έχουν να ανεχθούν οι Παλαιστίνιοι τους τρομοκράτες; Και το άλλο: τι κοινό έχει η κυβέρνηση Νετανιάχου με τη Χαμάς; Ιδεολογία και ρητορεία. Καρμπόν, αν πάρεις τη Χαμάς και αντιστρέψεις τις λέξεις «Παλαιστίνη» και «Ισραήλ», θα έχεις την

«Ένα έκπτωτο κόμμα της κεντροαριστεράς, σε μια προσπάθεια ανασύνταξής του, αναζητά καινούργιο αρχηγό. Στην αναμέτρηση συμμετέχουν παλιές καραβάνες και νέα, ελπιδοφόρα στελέχη, ακόμα και μέλη εκτός του κομματικού πυρήνα. Ξαφνικά, εμφανίζεται ένας υποψήφιος, ο […]άκης, που δεν έχει ίχνος εμπειρίας από την εγχώρια πολιτική, ως ο άγνωστος Χ, το καθαρό πρόσωπο, η νέα αρχή, και όλη η επικαιρότητα στρέφεται πάνω του.»  Εάν ακούγατε αυτήν την παράγραφο στο ραδιόφωνο, σε ποιο κόμμα της κεντροαριστεράς θα πήγαινε ο νους σας; Σε ποια αναμέτρηση και σε ποιον υποψήφιο;  Θα μπορούσε να ειπωθεί και αλλιώς: «Το ΠΑΣΟΚ […] αναζητά καινούργιο αρχηγό. […] Ξαφνικά, εμφανίζεται […] ο Ανδρουλάκης, που δεν έχει ίχνος εμπειρίας από την εγχώρια πολιτική, ως ο άγνωστος Χ, το καθαρό πρόσωπο, η νέα αρχή, και όλη η επικαιρότητα στρέφεται πάνω του.»  Ή μήπως: «Ο ΣΥΡΙΖΑ […] αναζητά καινούργιο αρχηγό. […] Ξαφνικά, εμφανίζεται […] ο Κασσελάκης, που δεν έχει ίχνος εμπειρίας από την εγχώρια πολιτική, ως ο άγνωστος Χ, το καθαρό πρόσωπο, η νέα αρχή, και όλη η επικαιρότητα στρέφεται πάνω του.»  Κάποιος, κάποτε, μάλλον όχι ο Μαρκ Τουέιν, είχε πει πως η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά κάνει συχνά ομοιοκαταληξία. Πού να ήξερε πόσο δίκιο θα είχε! Ανδρουλάκης – Κασσελάκης  «Ο Έγγελος κάπου αναφέρει πως όλα τα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα εμφανίζονται, ας πούμε, δυο φορές. Ξέχασε να προσθέσει: την πρώτη φορα ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα.» – Καρλ Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη  Το ίδιο ακριβώς ρητό συμπεριέλαβα στο τελευταίο μου άρθρο, «Βίοι Παράλληλοι», συγκρίνοντας τον Αλέξη Τσίπρα με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Καταντάει γελοίο – όπου η ιστορία φωνάζει ΠΑΣΟΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ τρέχει να γίνει η ηχώ του, συνειδητά ή ασυνείδητα. Υπάρχει πια ΣΥΡΙΖΑ;  Βέβαια, εμένα στόχος μου δεν είναι απλά λόγω μιας ομοιοκαταληξίας να πω «μαυρίστε τον Κασσελάκη». Αλλά δε θα κάτσω να συγκρίνω ούτε τις θέσεις, ούτε τις ατάκες του εφοπλιστή, με αυτές των υπολοίπων υποψηφίων, για να φτάσω στο συμπέρασμα αυτό. Άλλωστε, ούτε με τον Τσακαλώτο είμαι, ούτε με την Αχτσιόγλου, ούτε με τον Παππά, ούτε με τον Τζουμάκα. Τον Ιούνιο για πρώτη φορά δεν ψήφισα τον ΣΥΡΙΖΑ, γιατί χωρίς την προοπτική να «πέσει» η Νέα Δημοκρατία, η αξιωματική αντιπολίτευση δεν είχε πια τίποτα να μου προσφέρει σε ιδεολογικό και αξιακό επίπεδο. Είναι, λοιπόν, πολύ δύσκολο να τον ξαναψηφίσω, και αυτό δε θα εξαρτηθεί από το ποιο θα είναι Πρόεδρος.  Μία είναι η εξαίρεση. Εγώ μέχρι τον Μάιο έριχνα τη «στρατηγική» ψήφο στον Αλέξη και τον ΣΥΡΙΖΑ. Και, αν ποτέ υπήρχε πιθανότητα να τον ξαναψηφίσω, μπορώ έστω να το φανταστώ με τον Ευκλείδη, την Έφη, τον Νίκο· τα πρόσωπα αυτά τα ψήφισα γαρ εμμέσως και στο παρελθόν. Τα ξέρω, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ήταν Υπουργοί, αν τα ψηφίσω, ξέρω ποια είναι και τι έχουν κάνει. Με τον Στέφανο δεν ισχύει το ίδιο. Ο Κασσελάκης είναι άγνωστος, δεν ξέρω ποιος είναι και τι έχει κάνει, δεν ήταν Υπουργός, δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ. Ένας εφοπλιστής είναι, μεγαλωμένος στις ΗΠΑ, πάλαι ποτέ (προσφάτως) υποστηρικτής του Κυριάκου Μητσοτάκη και συνεργάτης του Μπάιντεν.  Και, αν οι άνθρωποι αλλάζουν, τεκμήριο δεν είναι ο Κασσελάκης. Θέλει, λέει, να κάνει τον ΣΥΡΙΖΑ σαν τους Δημοκρατικούς της Αμερικής· δηλαδή ούτε καν κεντροαριστερό κόμμα, αλλά πρόδηλα κεντροδεξιό! Τρέχει, δηλαδή, να καλύψει τα όποια κενά ενδεχομένως αφήνει η Νέα Δημοκρατία στον κεντρώο χώρο, με αποτέλεσμα, όχι μόνο να τραβάει τον ΣΥΡΙΖΑ δεξιά, αλλά να σπρώχνει και τη ΝΔ ακόμα πιο δεξιά! Να το δούμε αλλιώς: αν στον ΣΥΡΙΖΑ γίνουν οι Democrats, στη Νέα Δημοκρατία το επόμενο βήμα θα είναι να γίνουν οι Republicans. Και αν έχουμε τους Ρεπουμπλικανούς της Ελλάδας, λογικό θα είναι να έχουμε και τον Τραμπ της Ελλάδας.  Εκτός αυτού, αυτή η επιθυμία του Κασσελάκη δείχνει πόση επαφή δεν έχει με την ελληνική πολιτική πραγματικότητα: εδώ δεν έχουμε «καλούς» και «κακούς», έστω μπλε και κόκκινους, όπως στο Αμέρικα, αλλά ένα ευρύ πολιτικό φάσμα με ζωντανές ιδεολογικές μάχες και καθημερινούς ανθρώπους στην πρώτη γραμμή. Για παράδειγμα, η Ελλάδα έχει ζωντανό συνδικαλισμό και ουσιαστικές αριστερές πολιτικές τοποθετήσεις, είτε από το ΚΚΕ, είτε από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είτε ακόμα κι από τους «τελευταίους των μοϊκανών» στον ΣΥΡΙΖΑ. Αν χωρίσουμε την Ελλάδα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους, ξεχάστε τα όλα αυτά. Το κόμμα που τόσο θαυμάζει ο Κασσελάκης έχει την έννοια της Δημόσιας, Δωρεάν Υγείας, μονάχα ως ένα «κόλλημα» ενός γραφικού γερούλη. Μήπως ο Κασσελάκης κολλάει καλύτερα στην κυβέρνηση που ιδιωτικοποιεί νοσοκομεία και τζογάρει με τις ασφαλιστικές εισφορές;  Βεβαίως, αυτή η απόστασή του, αυτή η «διαφορετικότητά» του από την Ελλάδα, τα υπόλοιπα υποψήφια και το κόμμα καθαυτό, χρησιμοποιείται από όσα τον υποστηρίζουν ως το μεγάλο του «ατού». Είτε γιατί είναι ο «μόνος που δεν πρόδωσε τον Τσίπρα» (δεν πρόλαβε), ή γιατί δεν είναι «μολυσμένος» από τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ, τα κολλήματα, τις ιδεοληψίες, τις εμμονές και τις κασέτες. Δηλαδή, ο λόγος να ψηφίσεις Κασσελάκη για Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ακριβώς επειδή δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ! Ότι δηλαδή το πρόβλημα είναι καθαυτός ο ΣΥΡΙΖΑ! Αν το πει κάποιο Συριζαίο αυτό, η απορία είναι γιατί είναι Συριζαίο και στηρίζει το πρόβλημα (αλλά και πώς ο ένας κούκος Κασσελάκης θα φέρει την άνοιξη της λύσης του προβλήματος βουτώντας μες στη φωλιά του κακού), ενώ αν δεν είναι Συριζαίο, ίσως το να θέλει τόσο πολύ έναν μη Συριζαίο Πρόεδρο να μην είναι για καλό του ΣΥΡΙΖΑ. Ως απλώς ειπείν, αν κάποιος θέλει το καλό του ΣΥΡΙΖΑ, δεν θέλει τον Κασσελάκη, γιατί ο Κασσελάκης δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ.  «Αλλά», θα απαντήσει κάποιο Κασσελακικό, είτε Συριζαίο είτε όχι, «ο Κασσελάκης δεν έχει ψηφίσει μνημόνιο, δεν έχει συνδεθεί με τα όποια σκάνδαλα είχε(;) η τετραετία του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν από αυτούς που ευθύνονται για την εκλογική του κατάρρευση, άρα αυτός μπορεί καλύτερα απ’ όλους να φέρει ξανά τον κόσμο σε έναν νέο ΣΥΡΙΖΑ.» Έστω, λοιπόν, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με αρχηγό τον Κασσελάκη, βγαίνει αυτοδύναμος. Αν ο Κασσελάκης είναι τόσο διαφορετικός, αν ο ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη θα είναι τόσο διαφορετικός, ποιες θα είναι οι διαφορές που θα τον έχουν φέρει στον θρίαμβο; Θα υπάρχει πια ΣΥΡΙΖΑ;  Γιατί δεν είναι ζήτημα εξαγγελιών, «θέσεων», προγραμμάτων. Είναι ζήτημα ουσίας και υπόστασης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει κόμμα της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ πασχίζει, χωρίς επιτυχία, να γίνει ένα

Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τις εκλογές του 2019, υπήρχαν αρκετοί αναλυτές που επεξεργάζονταν το ενδεχόμενο να παραιτηθεί ο Αλέξης Τσίπρας από την ηγεσία του κόμματος. Άλλωστε, ελάχιστοι αρχηγοί του δικομματισμού έχουν διατηρήσει τη θέση τους μετά από εκλογική ήττα· ειδικά σε περιπτώσεις απερχόμενων πρωθυπουργών, η Μεταπολίτευση μας προσφέρει ένα και μοναδικό παράδειγμα: τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου έχασε την πρωθυπουργία από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στις τριπλές εκλογές του ’89-’90, όμως παρέμεινε στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και τελικά επανεξελέγη το 1993. Ίσως αυτή η ιδιαίτερη επιτυχία του «Αντρίκου» να αποτέλεσε έμπνευση για τον Αλέξη Τσίπρα, όταν επέλεξε να διατηρήσει την Προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ το 2019. Η συνέχεια, όμως, δεν ήταν η ίδια. Όταν ήρθαν οι εκλογές του 2023, ο ΣΥΡΙΖΑ όχι απλά δεν εξελέγη Κυβέρνηση, αλλά κατέρρευσε εκλογικά, έχοντας τη χειρότερη επίδοση αξιωματικής αντιπολίτευσης, τουλάχιστον από το 1950. Κι όμως, τις πρώτες μέρες, ο Τσίπρας έδειχνε πρόθυμος να συνεχίσει ως Πρόεδρος του κόμματος.  Την Πέμπτη, 29η Ιουνίου 2023, όμως, ήρθε μία ιστορική στιγμή: ο Αλέξης Τσίπρας παραιτήθηκε από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετά από 15 χρόνια. Με αυτήν του την παραίτηση έκλεισε ο κύκλος ενός κόμματος που ξεκίνησε στα 3% και, εκμεταλλευόμενο τις συγκυρίες, αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση ως αριστερά, και τελικά εξελέγη κυβέρνηση, φέρνοντας σημαντικά νομοσχέδια στο πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Μέχρι εκεί μπορούν να γίνουν παραλληλισμοί με το ΠΑΣΟΚ· αλλά μέχρι εκεί. Αυτό παραδέχθηκε ο Αλέξης Τσίπρας με την παραίτησή του: ότι δεν είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου. Βεβαίως, οι ιστορικές συγκυρίες, οι ιδεολογίες, οι προσωπικότητες και η κοινωνική πραγματικότητα ήταν όλα ευθυγραμμισμένα, ώστε να μην μπορεί να υπάρξει ένας νέος Ανδρέας. Όμως, το τέλος του Αλέξη Τσίπρα και το τέλος του Ανδρέα Παπανδρέου στην πραγματικότητα μοιάζουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι φαίνεται στην επιφάνεια, καθώς η αποτυχία του Τσίπρα καλύπτει και κρύβει τις ομοιότητες.  «Ο Έγγελος κάπου αναφέρει πως όλα τα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα εμφανίζονται, ας πούμε, δυο φορές. Ξέχασε να προσθέσει: την πρώτη φορα ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα.» – Καρλ Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη  Ο Ανδρέας Παπανδρέου εξελέγη το 1981 ως ένα λαμπρό πρόσωπο, αριστερό, προοδευτικό, που θα έφερνε την αλλαγή. Την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής του (1981-1985), έπεισε πολύ κόσμο πως πράγματι κινείτο σε μια αριστερή κατεύθυνση και πως βάζει την Ελλάδα και τους Έλληνες μπροστά. Όμως, η δεύτερη περίοδος διακυβέρνησης (1985-1989) χαρακτηρίστηκε από μία μετριοπάθεια, μία δεξιά-συντηρητική στροφή, που απογοήτευσε και έδιωξε τους αριστερούς από τις τάξεις του. Τελικά, αφού κέρδισε 2 εκλογικές αναμετρήσεις, ηττήθηκε από τον (Κωνσταντίνο) Μητσοτάκη, έναν στυγερό νεοφιλελεύθερο που προσπάθησε να αντιστρέψει τα όποια προοδευτικά βήματα του Ανδρέα. Η εκλογή του Μητσοτάκη αποτέλεσε ένα πρώτο παράδειγμα μιας συντηρητικοποίησης της κοινωνίας, στην οποία ο Παπανδρέου είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης, εξαιτίας ακριβώς της δεξιάς του στροφής. Τελικά η συντηρητικοποίηση επηρέασε το ίδιο το κόμμα του, με την επικράτηση του «εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ», ήτοι της νεοφιλελεύθερης διολίσθησης της σοσιαλδημοκρατίας.  Ο Αλέξης Τσίπρας εξελέγη το 2015 ως ένα λαμπρό πρόσωπο, αριστερό, προοδευτικό, που θα έφερνε την ελπίδα. Την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής του (Ιανουάριος-Ιούλιος 2015), έπεισε πολύ κόσμο πως πράγματι κινείτο σε μια αριστερή κατεύθυνση και πως βάζει την Ελλάδα και τους Έλληνες μπροστά. Όμως, η δεύτερη περίοδος διακυβέρνησης (Σεπτέμβριος 2015-2019) χαρακτηρίστηκε από μία μετριοπάθεια, μία δεξιά-συντηρητική στροφή, που απογοήτευσε και έδιωξε τους αριστερούς από τις τάξεις του. Τελικά, αφού κέρδισε 2 εκλογικές αναμετρήσεις, ηττήθηκε από τον (Κυριάκο) Μητσοτάκη, έναν στυγερό νεοφιλελεύθερο που προσπάθησε να αντιστρέψει τα όποια προοδευτικά βήματα του Αλέξη. Η εκλογή του Μητσοτάκη αποτέλεσε ένα πρώτο παράδειγμα μιας συντηρητικοποίησης της κοινωνίας, στην οποία ο Τσίπρας είχε μεγάλο μερίδιο ευθύνης, εξαιτίας ακριβώς της δεξιάς του στροφής. Βίοι Παράλληλοι, όπερ έδει δείξαι. Η λογική αλληλουχία προοικονομεί μία συντηρητικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η αλήθεια είναι πως αυτή έχει ήδη πραγματοποιηθεί.  Δεν είναι μόνο πρόσωπα, όπως η πασοκογενής τάση, ή ακόμα και ο Αντώναρος, που μαρτυρούν αυτήν τη συντηρητικοποίηση. Είναι και η αντανακλαστική ειδωλολατρία μιας μεγάλης μερίδας των εναπομείναντων ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, κατόπιν εκλογικής συντριβής, αλλά και προεδρικής παραίτησης, προς το πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα, και η μητσοτακικού τύπου κατηγορία των πάντων, εκτός του Προέδρου, για την κατάντια του ΣΥΡΙΖΑ. Φταίει το ΚΚΕ, φταίει το ΠΑΣΟΚ, φταίει ο Βαρουφάκης, φταίει η Ομπρέλα. Οτιδήποτε είναι πιο αριστερό από τον Πρόεδρο φταίει. Δε φταίει ο ίδιος, δε φταίνε οι μεταγραφές του, δε φταίει η στρατηγική του «να νικήσουμε τους νεοδημοκράτες με τους νεοδημοκράτες Αντώναρο, Κύρτσο και τον Μαραντζίδη», δε φταίει η διεύρυνση προς τα δεξιά, προς κάποιο «δημοκρατικό κέντρο», δε φταίει η δεξιά στροφή σε κομβικά σημεία όπως τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, δε φταίει η νεοφιλελεύθερη αποπολιτικοποίηση του αντιπολιτευτικού του λόγου, η εμμονή στην πρακτικότητα, την ευθύνη, τη σοβαρότητα (που δεν τον αντιπροσωπεύουν, άλλωστε), στην ηθικολογία. Για την ήττα του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, φταίει η Αριστερά – αυτό μας λέει η πλειοψηφία στον ΣΥΡΙΖΑ. Συντηρητικοποίηση εντός του κόμματος, όπερ έδει δείξαι.  Παραιτήθηκε, λοιπόν, ο Τσίπρας. Και τώρα τι; Μετά τον Τσίπρα το χάος, μετά τον Τσίπρα το τίποτα. Αυτό πιστεύει η πλειοψηφία των μελών και υποστηρικτών του ΣΥΡΙΖΑ και, ως αληθώς ειπείν, αυτό πιστεύει η πλειοψηφία των παρατηρητών. Ο Τσίπρας το 2019 ίσως να μην την είχε δει Ανδρέας· ίσως να αναγνώριζε ότι το κόμμα του ήταν προσωποπαγές (πράγμα ντροπιαστικό για ένα αριστερό κόμμα, ιδίως της αντι-σταλινικής παράδοση – ακούς Γιάνη;) και πως χωρίς αυτόν ο ΣΥΡΙΖΑ θα κατέρρεε. Τελικά κατέρρευσε με αυτόν. Και τώρα τι;  Στον ΣΥΡΙΖΑ σύντομα θα επιλέξουν τη νέα τους ηγεσία. Το διακύβευμα ποιο θα είναι; Ο ΣΥΡΙΖΑ γαρ κατέρρευσε ήδη. Ο ΣΥΡΙΖΑ γαρ εγκατέλειψε ήδη την Αριστερά, και η Αριστερά τον ΣΥΡΙΖΑ. Διακύβευμα δεν υπάρχει για το κόμμα. Διακύβευμα υπάρχει για την κοινωνία: θα αποδεχθεί έναν «εκσυγχρονιστικό» ΣΥΡΙΖΑ, ένα ΠΑΣΟΚ-2, και τη συντηρητικοποίηση της κοινωνίας που αυτός συνεπάγεται και προκαλεί, ή θα καταλάβει, έστω την ύστατη στιγμή, ότι για την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, δεν φταίει η Αριστερα; Ανδρέας-Γεώργιος ΣκίννερΤελειόφοιτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, εργαζόμενος στην εστίαση και Παραγωγός της εκπομπής «Εξελίξεις» στο Ράδιο Πάντειον

Υπάρχει σε πολύ κόσμο η ψευδαίσθηση ότι ο αθλητισμός (ή η τέχνη, ή οποιαδήποτε άλλη πτυχή της ζωής) μπορεί να αποσυνδεθεί από την πολιτική ή, ακόμα, ότι πρέπει να αποσυνδεθεί από την πολιτική. Αυτή είναι η περιβόητη στάση του no politica, η οποία, ειδικά στο ποδόσφαιρο, αποτελεί το status quo. Βεβαίως, τα αποτελέσματα αυτής της γραμμής είναι φαινόμενα όπως το Μουντιάλ στο Κατάρ, όπου η άρνηση πολιτικής κριτικής προς τους διοργανωτές τους επέτρεψε να σκοτώσουν χιλιάδες εργάτες, ώστε να κατασκευαστούν τα γήπεδα του τουρνουά. Άλλο παράδειγμα είναι η ποινικοποίηση των φιλο-παλαιστινιακών πανό, π.χ. των οπαδών της Σέλτικ, με αποτέλεσμα να επιβάλλεται η αποδοχή της εθνοκάθαρσης στην Παλαιστίνη από το Κράτος του Ισραήλ. Άλλο ένα παράδειγμα είναι η τόνωση των ομοφοβικών αισθημάτων των «ματσό» οπαδών, που αντιλαμβάνονται ως πολιτική καταπίεση τα χρωματιστά περιβραχιόνια.  Στην Ελλάδα, οι οπαδοί δεν είναι οι πιο διάσημοι «πολιτικοποιημένοι», όπως είναι της Ομόνοιας ή της Χάποελ Τελ Αβίβ (αριστεροί), ή της Μπεϊτάρ Ιερουσαλήμ ή της Λάτσιο (ακροδεξιοί). Βεβαίως, συχνά έχουν τις ιδεολογίες τους: στις οργανωμένες εξέδρες υπήρχε κάποτε μια εθνικιστική παράδοση, όμως πλέον η «μόδα» είναι αντιφασιστική, κυρίως αναρχικών χρωμάτων, με λίγες εξαιρέσεις όπως τη Θύρα 7 να διατηρούν ένα πιο δεξιό αίσθημα.  Ένα σημαντικό παράδειγμα του αντιφασιστικού αισθήματος των οπαδών αποτελούν οι Πάνθηρες, οι οργανωμένοι οπαδοί του Πανιωνίου, οι οποίοι πολλάκις έχουν αναρτήσει πανό ή έχουν εκδώσει ανακοινώσεις που μαρτυρούν τις πιο αναρχικές τους καταβολές, ενώ η Νέα Σμύρνη αποτελεί ένα παράδειγμα δήμου χωρίς παράταξη της Χρυσής Αυγής (στην αυτοδιοίκηση συχνά ονομάζεται Ελληνική Αυγή). Εντούτοις, ο Κωστής Χατζηδάκης, προέβη σε μία, τουλάχιστον περίεργη, αλλά μάλλον προσβλητική σύγκριση: με αφορμή τη μετεκλογική δήλωση του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος κατηγόρησε τη Νέα Δημοκρατία πως με την τροπολογία αποκλεισμού του Εθνικού Κόμματος Έλληνες στην πραγματικότητα ενίσχυσε την επιρροή του Ηλία Κασιδιάρη, η Μάρα Ζαχαρέα τον ρώτησε αν έχει ευθύνες η ΝΔ για τα ποσοστά των Σπαρτιατών, με τον νέο Υπουργό Οικονομικών να απαντά: «πήγε καλά σε ένα παιχνίδι ο Πανιώνιος και φταίει ο Παναθηναϊκός».  Το ιστορικό σωματείο της Νέας Σμύρνης δεν άφησε ασχολίαστη αυτήν την τοποθέτηση. Αμέσως εξέδωσε μία ανακοίνωση, στην οποία αναφέρει: «θα παρακαλούσαμε να μη βάζει [ο Χατζηδάκης] στην ίδια πρόταση συσχετισμού τους νεοναζί του Κασιδιάρη με τον πρόσφυγα Πανιώνιο Γυμναστικό Σύλλογο Σμύρνης», μιλώντας για «λεκτικές ασχολίες το λιγότερο». Σαφώς, δεν πρόκειται για κριτική προς την ίδια τη Νέα Δημοκρατία· πολλάκις η Ντόρα Μπακογιάννη έχει αναφέρει πως, λόγω του συζύγου της, Ισιδώρου Κούβελου, είναι υποστηρικτής του Πανιωνίου, και ο Σύλλογος ουδέποτε ασχολήθηκε. Όμως, αυτή η ανακοίνωση ίσως να αποτελεί τη σημαντικότερη ανακοίνωση κατόπιν της εκλογικής επιτυχίας των ναζί.  Με την ανακοίνωση αυτή, καθίσταται σαφές ότι στις τάξεις του Πανιωνίου δεν είναι ευπρόσδεκτοι οι Σπαρτιάτες, οι χρυσαυγίτες, οι φασίστες. Αν κάποιος φασίστας αισθάνεται Πανιώνιος, ο Σύλλογος έχει πει «μην έρθεις, μην είσαι Πανιώνιος». Ζητώντας από την κυβέρνηση να μη συσχετίζει το σωματείο με τους φασίστες, ευθέως απαγορεύει στους φασίστες, στον εκάστοτε μεμονωμένο φασίστα, να συσχετίζονται με τον Ιστορικό. Και αυτή είναι η σωστή στάση. Το πρώτο βήμα για την εξαφάνιση του φασισμού από την κοινωνία είναι η απομόνωσή του. Κι αυτή δεν επιτυγχάνεται ούτε στα δικαστήρια, ούτε στη Βουλή. Αυτή επιτυγχάνεται στην καθημερινότητα, στις πτυχές της ζωής που, αποπολιτικοποιημένες, επιτρέπουν στον φασισμό να κρύβεται, όπως τον αθλητισμό του no politica. Μην παρεξηγηθώ· ο Πανιώνιος δεν κηρύσσει την κομμουνιστική επανάσταση. Όμως, χωρίς να είναι πολιτική οργάνωση, κάνει το απαραίτητο, πολιτικό, πρώτο βήμα, το οποίο απαιτείται από όλα μας εάν θέλουμε να πατάξουμε τον φασισμό.  Θα επιτρέψουμε στον φασισμό να κρύβεται ανάμεσά μας, ή θα τον νικήσουμε; Εάν επιλέξουμε το δεύτερο, πρέπει να τον ξετρυπώσουμε από κάθε του λαγούμι, όπου κρύβεται πίσω από την αποπολιτικοποίηση. Ο φασισμός δεν νικάται στα δικαστήρια, δε νικάται στην κάλπη. Ο φασισμός νικάται με καθημερινοποίηση της πολιτικής και πολιτικοποίηση της καθημερινότητας.  Ως υποστηρικτής του Πανιωνίου, λοιπόν, τώρα πιο πολύ από ποτέ, νιώθω περήφανος για την ομάδα μου, νιώθω περήφανος για τη Νέα Σμύρνη. Μπορεί να μη ζούμε στις εποχές του αείμνηστου συνθήματος «κάθε σέξι νέος είναι Πανιώνιος κι ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος», αλλά η  πολιτική ταυτότητα του αντιφασισμού είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης. Είναι το αυτονόητο και το ελάχιστο, στο οποίο πολλοί έχουν αποτύχει. Μην ξεχνάμε, όταν ο Μπογδάνος επενέβη ώστε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας να μη βραβεύσει τον Ιάσονα Αποστολόπουλο, τελικά τον βράβευσε ο Πανιώνιος για το έργο του. Και ο ίδιος μου έχει πει πόσο μεγαλύτερη αξία έχει αυτή η βράβευση. Δεν έβγαλε γαρ ο Πανιώνιος φωτογραφία με τον φράχτη. Στον Πανιώνιο, οι φασίστες δεν είναι ευπρόσδεκτοι. Ανδρέας-Γεώργιος ΣκίννερΤελειόφοιτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, εργαζόμενος στην εστίαση και Παραγωγός της εκπομπής «Εξελίξεις» στο Ράδιο Πάντειον

«Πότε θα επέλεγες να ζήσεις;» Στην ουσία αυτό ρώτησε ο Μπαράκ Ομπάμα κοντά στην ολοκλήρωση της ομιλίας του στο SNF Nostos, την οποία παρακολούθησα από κοντά. Πιο συγκεκριμένα, έθεσε ότι οι φίλοι των κορών του, και γενικότερα η νεολαία, εκφράζουν την  απορία «ποιο είναι το νόημα», όσον αφορά τα κοινά, γιατί όλοι είναι διεφθαρμένοι, το κλίμα καταστρέφεται, παντού υπάρχει πόλωση και μίσος και πόλεμος. «Αλλά,» είπε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, «αν έπαιρνες έναν οποιονδήποτε άνθρωπο από οποιαδήποτε περίοδο και του έλεγες ότι μπορεί να ζήσει σε όποια εποχή θέλει, όλοι θα επέλεγαν το σήμερα», καθώς ζούμε στην πιο ανεπτυγμένη, πιο πλούσια, πιο ασφαλή, πιο ειρηνική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Έχε καλώς.  Δεν αναρωτιέται κανείς, γιατί, εφόσον υπάρχει αυτή η γραμμική (ίσως εκθετική, δεν έχει σημασία) ανοδική πορεία όσον αφορά την ανάπτυξη, τον πλούτο, την υγεία, την ασφάλεια κ.ο.κ., και συνεπώς σήμερα βρισκόμαστε στο ανώτερο σημείο αυτής της πορείας, γιατί βρισκόμαστε εκεί σήμερα; Η απάντηση είναι απλή: ακριβώς γαρ ο κόσμος έχει μία γραμμική (ή εκθετική) πρόοδο σε όλους αυτούς τους τομείς. Σήμερα είμαστε καλύτερα από χθες, χθες ήμασταν καλύτερα από προχθές κ.ο.κ. Κάθε βήμα που έχει γίνει δεν μπορεί να αναιρεθεί. Έστω ότι όλα αυτά ισχύουν. Έστω ότι ζούμε στο ζενίθ της ανθρώπινης ιστορίας. Χθες πού ζούσαμε; Με την ίδια λογική που ζούμε σήμερα στο ζενίθ, ζούσαμε χθες στο ζενίθ, αφού χθες καλύτερα από προχθές και προχθές καλύτερα από αντιπροχθές κ.ο.κ. Αλλά δεν μπορεί να ζούσαμε χθες στο ζενίθ, αν ζούμε σήμερα στο ζενίθ. Μόνο ένα ζενίθ, ή απώγειο, η best of, μπορεί να υπάρξει, εκτός αν η πορεία της ιστορίας είναι στάσιμη (είτε καλή, είτε κακή).  Αύριο πού θα ζούμε; Θα ζούμε στο ζενίθ; Αν θα ζούμε αύριο στο ζενίθ, τότε δε ζούμε σήμερα στο ζενίθ. Να το πω αλλιώς. Αν αύριο θα είναι η καλύτερη περίοδος στην ιστορία του ανθρώπου, γιατί θα επέλεγε κανείς να ζει σήμερα και όχι αύριο; Από την άλλη, αν δε θα ζούμε στο ζενίθ, γιατί θα συμβεί αυτό; Γιατί ξαφνικά θα κοπεί η γραμμική (ή εκθετική) ανοδική πορεία της ανθρωπότητας; Γιατί δε θα είναι αύριο καλύτερα από σήμερα, μεθαύριο καλύτερα από αύριο, κ.ο.κ. όπως υποθέτουμε ότι ισχύει μέχρι σήμερα; «Γιατί όλοι είναι διεφθαρμένοι, το κλίμα καταστρέφεται, παντού υπάρχει πόλωση και μίσος και πόλεμος».  Λίγο-πολύ, ο Ομπάμα βρίσκεται σε ένα λεγόμενο catch-22: ή κάνει λάθος ότι ζούμε στην καλύτερη περίοδο στην ιστορία του ανθρώπου, άρα είναι άστοχη η απάντησή του στους προβληματισμούς της νεολαίας, ή έχει δίκιο ότι ζούμε στην καλύτερη περίοδο, καθώς έρχονται χειρότερες μέρες, άρα είναι εύστοχοι οι προβληματισμοί της νεολαίας και απάντησή του απλώς τους ενισχύει. Ο Ομπάμα προσπαθεί να μας κλείσει μέσα σε ένα σκεπτικό «θα μπορούσε να είναι και χειρότερα», ώστε να μη σκεφτούμε εμείς «θα μπορούσε να είναι και καλύτερα». Γιατί, όσο άσχημη και να είναι η ζωή μας, αν δεν μπορούμε να ονειρευτούμε το καλύτερο αύριο, δεν μπορούμε να το διεκδικήσουμε.  Δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση αυτό. Ο Ομπάμα δεν είναι πλέον Πρόεδρος, αλλά όπως και πριν γίνει, όπως και κατά τη θητεία του, έτσι και τώρα αποτελεί μέρος της αυτής εξουσίας που κάνει όσο άσχημη είναι τη ζωή μας, γιατί έτσι συντηρείται η δική της. Η εξουσία δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς κάποιον που εξουσιάζεται, και αυτός ο κάποιος είμαστε εμείς, οι άνθρωποι της δουλειάς και της καθημερινότητας.  Συνεπώς, με την υπόθεση ότι δε θέλουμε να εξουσιαζόμαστε, καλούμαστε να απαντήσουμε στον Ομπάμα και τον κάθε Ομπάμα, ότι δε θα επιλέγαμε να ζούμε σήμερα, αλλά αύριο, σε ένα καλύτερο αύριο, σε ένα αύριο που δε θα είναι όλοι διεφθαρμένοι, δε θα έχει καεί ο πλανήτης, δε θα είναι ο πόλεμος ο μεγάλος μακελλάρης, δε θα υπάρχει φτώχια, πείνα, αστεγία, αρρώστια σεξισμός, ρατσισμός, ομοφοβία, τρανσφοβία και κάθε άλλη βία. Γιατί θα μπορούσε να είναι και καλύτερα. Για να γίνει καλύτερα, ο κόσμος πρέπει να αλλάξει, και όχι να ελπίζει σε κάποιο μαγικό ραβδί ή κάποιο τζίνι. Γιατί για να φτάσει σε αυτό το «καλύτερα» που ζούμε τώρα, έπρεπε να αλλάξει. Ριζικά. Και έτσι θα φτάσει και σε ένα νέο «καλύτερα». Δε θα δεχτούμε να καεί το αύριο, ώστε το σήμερα να είναι το καλύτερο.  Το καλύτερο αύριο δεν είναι δικό τους, ώστε να το ζητήσουμε και να μας το δώσουν. Το καλύτερο αύριο είναι δικό μας, ώστε να το επιβάλουμε. Ανδρέας-Γεώργιος ΣκίννερΤελειόφοιτος στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, εργαζόμενος στην εστίαση και Παραγωγός της εκπομπής «Εξελίξεις» στο Ράδιο Πάντειον