Πότε θα επέλεγες να ζήσεις;

«Πότε θα επέλεγες να ζήσεις;» Στην ουσία αυτό ρώτησε ο Μπαράκ Ομπάμα κοντά στην ολοκλήρωση της ομιλίας του στο SNF Nostos, την οποία παρακολούθησα από κοντά. Πιο συγκεκριμένα, έθεσε ότι οι φίλοι των κορών του, και γενικότερα η νεολαία, εκφράζουν την 

απορία «ποιο είναι το νόημα», όσον αφορά τα κοινά, γιατί όλοι είναι διεφθαρμένοι, το κλίμα καταστρέφεται, παντού υπάρχει πόλωση και μίσος και πόλεμος. «Αλλά,» είπε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, «αν έπαιρνες έναν οποιονδήποτε άνθρωπο από οποιαδήποτε περίοδο και του έλεγες ότι μπορεί να ζήσει σε όποια εποχή θέλει, όλοι θα επέλεγαν το σήμερα», καθώς ζούμε στην πιο ανεπτυγμένη, πιο πλούσια, πιο ασφαλή, πιο ειρηνική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Έχε καλώς. 

Δεν αναρωτιέται κανείς, γιατί, εφόσον υπάρχει αυτή η γραμμική (ίσως εκθετική, δεν έχει σημασία) ανοδική πορεία όσον αφορά την ανάπτυξη, τον πλούτο, την υγεία, την ασφάλεια κ.ο.κ., και συνεπώς σήμερα βρισκόμαστε στο ανώτερο σημείο αυτής της πορείας, γιατί βρισκόμαστε εκεί σήμερα; Η απάντηση είναι απλή: ακριβώς γαρ ο κόσμος έχει μία γραμμική (ή εκθετική) πρόοδο σε όλους αυτούς τους τομείς. Σήμερα είμαστε καλύτερα από χθες, χθες ήμασταν καλύτερα από προχθές κ.ο.κ. Κάθε βήμα που έχει γίνει δεν μπορεί να αναιρεθεί. Έστω ότι όλα αυτά ισχύουν. Έστω ότι ζούμε στο ζενίθ της ανθρώπινης ιστορίας. Χθες πού ζούσαμε; Με την ίδια λογική που ζούμε σήμερα στο ζενίθ, ζούσαμε χθες στο ζενίθ, αφού χθες καλύτερα από προχθές και προχθές καλύτερα από αντιπροχθές κ.ο.κ. Αλλά δεν μπορεί να ζούσαμε χθες στο ζενίθ, αν ζούμε σήμερα στο ζενίθ. Μόνο ένα ζενίθ, ή απώγειο, η best of, μπορεί να υπάρξει, εκτός αν η πορεία της ιστορίας είναι στάσιμη (είτε καλή, είτε κακή). 

Αύριο πού θα ζούμε; Θα ζούμε στο ζενίθ; Αν θα ζούμε αύριο στο ζενίθ, τότε δε ζούμε σήμερα στο ζενίθ. Να το πω αλλιώς. Αν αύριο θα είναι η καλύτερη περίοδος στην ιστορία του ανθρώπου, γιατί θα επέλεγε κανείς να ζει σήμερα και όχι αύριο; Από την άλλη, αν δε θα ζούμε στο ζενίθ, γιατί θα συμβεί αυτό; Γιατί ξαφνικά θα κοπεί η γραμμική (ή εκθετική) ανοδική πορεία της ανθρωπότητας; Γιατί δε θα είναι αύριο καλύτερα από σήμερα, μεθαύριο καλύτερα από αύριο, κ.ο.κ. όπως υποθέτουμε ότι ισχύει μέχρι σήμερα; «Γιατί όλοι είναι διεφθαρμένοι, το κλίμα καταστρέφεται, παντού υπάρχει πόλωση και μίσος και πόλεμος». 

Λίγο-πολύ, ο Ομπάμα βρίσκεται σε ένα λεγόμενο catch-22: ή κάνει λάθος ότι ζούμε στην καλύτερη περίοδο στην ιστορία του ανθρώπου, άρα είναι άστοχη η απάντησή του στους προβληματισμούς της νεολαίας, ή έχει δίκιο ότι ζούμε στην καλύτερη περίοδο, καθώς έρχονται χειρότερες μέρες, άρα είναι εύστοχοι οι προβληματισμοί της νεολαίας και απάντησή του απλώς τους ενισχύει. Ο Ομπάμα προσπαθεί να μας κλείσει μέσα σε ένα σκεπτικό «θα μπορούσε να είναι και χειρότερα», ώστε να μη σκεφτούμε εμείς «θα μπορούσε να είναι και καλύτερα». Γιατί, όσο άσχημη και να είναι η ζωή μας, αν δεν μπορούμε να ονειρευτούμε το καλύτερο αύριο, δεν μπορούμε να το διεκδικήσουμε. 

Δεν πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση αυτό. Ο Ομπάμα δεν είναι πλέον Πρόεδρος, αλλά όπως και πριν γίνει, όπως και κατά τη θητεία του, έτσι και τώρα αποτελεί μέρος της αυτής εξουσίας που κάνει όσο άσχημη είναι τη ζωή μας, γιατί έτσι συντηρείται η δική της. Η εξουσία δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς κάποιον που εξουσιάζεται, και αυτός ο κάποιος είμαστε εμείς, οι άνθρωποι της δουλειάς και της καθημερινότητας. 

Συνεπώς, με την υπόθεση ότι δε θέλουμε να εξουσιαζόμαστε, καλούμαστε να απαντήσουμε στον Ομπάμα και τον κάθε Ομπάμα, ότι δε θα επιλέγαμε να ζούμε σήμερα, αλλά αύριο,

σε ένα καλύτερο αύριο, σε ένα αύριο που δε θα είναι όλοι διεφθαρμένοι, δε θα έχει καεί ο πλανήτης, δε θα είναι ο πόλεμος ο μεγάλος μακελλάρης, δε θα υπάρχει φτώχια, πείνα, αστεγία, αρρώστια σεξισμός, ρατσισμός, ομοφοβία, τρανσφοβία και κάθε άλλη βία. Γιατί θα μπορούσε να είναι και καλύτερα. Για να γίνει καλύτερα, ο κόσμος πρέπει να αλλάξει, και όχι να ελπίζει σε κάποιο μαγικό ραβδί ή κάποιο τζίνι. Γιατί για να φτάσει σε αυτό το «καλύτερα» που ζούμε τώρα, έπρεπε να αλλάξει. Ριζικά. Και έτσι θα φτάσει και σε ένα νέο «καλύτερα». Δε θα δεχτούμε να καεί το αύριο, ώστε το σήμερα να είναι το καλύτερο. 

Το καλύτερο αύριο δεν είναι δικό τους, ώστε να το ζητήσουμε και να μας το δώσουν. Το καλύτερο αύριο είναι δικό μας, ώστε να το επιβάλουμε.